15 sierpnia 2020 r. przypada 100. rocznica Bitwy Warszawskiej. Jest to ustanowione 4 sierpnia 1923 r. rozkazem Ministra Spraw Wojskowych Święto Wojska Polskiego na pamiątkę walk w obronie Ojczyzny toczonych w 1920 r. W tym dniu pierwsze oddziały 21 Dywizji Piechoty Górskiej WP rozpoczęły kontrofensywę znad Wieprza, w wyniku której rozbito wojska bolszewickie dowodzone przez M. Tuchaczewskiego.

Jerzy Kossak, Rozgromienie przez polskich szwoleżerów armii bolszewickiej Budionnego pod Komarowem w sierpniu 1920 r. (K. Olszański, Jerzy Kossak, Ossolineum 1992 r.)

15 sierpnia 2020 r. w Kotuniu rozpoczną się uroczyste obchody rocznicy Bitwy Warszawskiej połączone z 76. rocznicą Akcji „Burza” (24.07.1944 r.) na terenie Kotunia (obchody tej rocznicy, z powodu koronawirusa, ograniczono jedynie do złożenia kwiatów pod głazem w lesie kotuńskim).

Stowarzyszenie „Nasz Kotuń”

Program uroczystości:

Godzina 8.00 – uroczysta Msza św.

  • po zakończonej Mszy św. przemarsz pod Pomnik Poległych za Ojczyznę i składanie kwiatów
  • dalsze uroczystości na Placu Bronisławy i Jana Danielaków:
  • część oficjalna – odśpiewanie hymnu państwowego i przemówienia
  • część artystyczna: Stowarzyszenie „Nasz Kotuń” oraz dzieci i młodzież z terenu Gminy pod kierownictwem p. Wandy Kurkus.

W trakcie uroczystości będzie udostępniona wystawa „Siedlce i region u progu Niepodległości” przygotowana przez Archiwum Państwowe w Siedlcach.

Rys historyczny Bitwy Warszawskiej.

Rok 1918. Na zgliszczach dawnych ziem polskich dzięki wysiłkowi całego narodu, po 123 latach zaborów, powstało odrodzone państwo polskie. Już od początku powstania młode państwo musiało borykać się z walką o wszystkie swoje granice. Najgorzej sytuacja przedstawiała się na wschodnich rubieżach. Niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka rozpoczęła się już 14 lutego 1919 r. Głównym celem sowietów było zajęcie terenów opuszczonych przez wojska niemieckie Ober-Ostu, zaś Polaków terenów od dawien należących do Polski i zamieszkałych przez ludność polską. Walki trwały z różnym skutkiem.

25 kwietnia 1920 r. po podpisaniu traktatu pokojowego z Ukrainą rozpoczęła się wielka ofensywa polska celem zajęcia jak największych obszarów zachodniej Ukrainy przed Armią Czerwoną. Początkowo cofająca się armia bolszewicka 29 maja 1920 r. po wzmocnieniu swoich sił przeszła do ofensywy, początkowo na Ukrainie a następnie na całym froncie polsko-bolszewickim. Wojska polskie zaczęły się cofać. Nadchodziła groźba upadku nowopowstałego państwa. Do walki z bolszewizmem stanął cały naród. Rosjanie zaczęli zbliżać się do Warszawy. Józef Piłsudski wydał rozkaz wycofania się wojsk polskich na linię Wisły w celu zorganizowania obrony stolicy, przegrupowania sił i przygotowania kontruderzenia.

13 sierpnia 1920 r. rozpoczęła się Bitwa Warszawska zwaną Cudem nad Wisłą i trwała do 25 sierpnia. Złożyły się na nią: walki obronne na przedpolach Radzymina, bitwa obronna i ofensywa 5 armii gen. Władysława Sikorskiego nad Wkrą oraz uderzenie 16 sierpnia Grupy Manewrowej znad Wieprza. Nastąpił chaotyczny odwrót armii sowieckiej ponoszącej ogromne straty aż za rzekę Niemen. Kolejne bitwy i potyczki przypieczętowały zwycięstwo Polski i zagwarantowały jej Niepodległość do 1939 r. Nazwano ją jedną z największych bitew w dziejach świata, gdyż nie dopuściła do marszu bolszewików na zachód i opanowania całej Europy.

W obronie Ojczyzny swój wkład włożyli też żołnierze z terenu dzisiejszego powiatu siedleckiego, w tym i z Kotunia. Najpierw jako członkowie POW rozbrajali Niemców, a następnie zostali wcieleni do 22 pułku piechoty w składzie 9 Podlaskie Dywizji Piechoty. Dywizja ta walczyła początkowo na Polesiu, następnie na Ukrainie początkowo z powodzeniem odpierając ataki wroga. Następnie broniła pozycji nad Narwią. W połowie sierpnia 1920 r. dywizja weszła w skład 5 Armii WP i broniła pozycji nad Wkrą i wspierała natarcie na Nasielsk, Pułtusk i Mławę. 30 sierpnia po rozwiązaniu 5 Armii 9 dywizja została przegrupowana spod Ciechanowa do Chełma (weszła w skład 3 Armii WP) i skierowana na front nad Bugiem. Żołnierze walczyli o wyzwolenie Wołynia. Pod koniec września 1920 r. 9 dywizja została skierowana na Wileńszczyznę w okolice Grodna, gdzie doczekała się zawieszenia broni.

Pułki 9 dywizji piechoty, w tym i 22 pp, poniosły dotkliwe straty w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Za poświęcenie i bohaterstwo w obronie ojczyzny bardzo wielu żołnierzy zostało uhonorowanych Krzyżami Srebrnymi Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz Krzyżami Walecznych.

Adam Krzeski

Na uroczyste obchody rocznicowe mieszkańców gminy Kotuń i powiatu siedleckiego zapraszają organizatorzy:

Wójt gminy Kotuń

Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej

Archiwum Państwowe w Siedlcach

Ochotnicza Straż Pożarna